Kruidenrijk gras met veel opbrengst

    Een kruidenrijk grasmengsel met een vergelijkbare drogestofopbrengst als die van Engels raaigras, welke melkveehouder wil dat niet? Zaaizaadleverancier DLF denkt dit met MultiMax te hebben gevonden.

    ‘De belangstelling onder melkveehouders voor kruidenrijk grasland groeit nu echt’, constateert Thomas van Tetering van DLF. Onder andere deelname aan speciale melkstromen en het nieuwe GLB zorgen voor een boost. Inzaai van kruidenrijk grasland levert in beide gevallen extra vergoeding op. Toch is dat volgens de productmanager van de zaaizaadleverancier niet de belangrijkste reden voor de groeiende interesse. ‘Onderzoeken uit alle delen van Europa laten zien dat de teelt van kruidenrijk grasland veel voordelen heeft’, zegt Van Tetering. ‘De kosten voor bemesting gaan omlaag door de klavers en de hoeveelheid aangekocht eiwitrijk krachtvoer kan omlaag omdat het eiwitgehalte van ruwvoer afkomstig van kruidenrijk grasland hoger is. Denk ook aan het beter bestand zijn tegen droogte, een hogere ruwvoeropname door betere smakelijkheid en een verbeterde gezondheid van de koeien.’

    Beste van twee werelden

    DLF was al langere tijd op zoek naar een kruidenrijk grasmengsel dat het beste van twee werelden combineert. Dus een kruidenrijk grasland ontwikkelen met als belangrijkste doel een hoge ruwvoeropbrengst bij een lagere stikstofgift. Van Tetering ziet veel mengsels op de markt waar niet goed over is nagedacht. ‘Een mengsel met tien verschillende kruiden en allerlei kleurtjes ziet er misschien wel leuk uit, maar daarmee lever je wel zwaar in op je drogestofopbrengst.’

    DLF kwam in de zoektocht naar balans tussen voldoende opbrengst en kruidenrijk terecht in Nieuw-Zeeland en Ierland. ‘Daar zijn collega’s van ons al een paar jaar heel actief met mengsels waar maar twee grassen, twee klavers en twee kruiden inzitten. Dus heel basis, maar wel erg efficiënt, door selectief te zijn en te kiezen voor grassen, kruiden en klavers die elkaars zwakke punten opvangen en als geheel een ijzersterk team vormen.’ DLF paste het allround kruidenmengsel iets aan in vergelijking met dat van Ierland. ‘Want in Ierland doen ze honderd procent beweiding en in Nederland wordt er ook nog veel gemaaid. Daarom hebben we er iets meer gras ingestopt.’

    Het mengsel van DLF in Nederland heet MultiMax en bevat Engels raaigras (60%), timothee (10%), rode klaver (8%), witte klaver (5%), smalle weegbree (10%) en cichorei (7%). ‘Engels raaigras en timothee zorgen voor een sterke voorjaarsgroei en dus een hoge opbrengst in het voorjaar. De klaver, cichorei en smalle weegbree zorgen voor een stabiele opbrengst in de zomer wanneer de grasgroei bij hogere temperaturen wat terugzakt’, vertelt Van Tetering. ‘En de rode en witte klaver vangen 150 tot 250 kilo stikstof per hectare per jaar uit de lucht en geven die via hun wortels af in de bodem. Daarvan profiteren het gras en de kruiden dan weer.’ Resultaat: jaarrond een stabieler productieniveau van het grasland en toch meer biodiversiteit. ‘Je combineert het beste van twee werelden.’

    Concurrerend met raaigras

    Van Tetering erkent dat in een normaal seizoen een mengsel met alleen Engels raaigras het meeste opbrengt. ‘Maar in de praktijk zien we ook dat heel veel boeren die maximaal haalbare drogestofopbrengst niet halen. Die boeren zullen met dit mengsel weinig tot niets inleveren. En in droge zomers, die zich steeds vaker aandienen, is dit mengsel qua opbrengst gewoon concurrerend met Engels raai.’ Het mengsel kan worden ingezet voor zowel beweiden als maaien. ‘Kiest een boer vooral voor beweiden, dan verdwijnt de rode klaver na verloop van tijd. Bij overwegend maaien is het vooral de rode klaver die in stand blijft. Het mengsel past zich dus aan naar de behoefte van de gebruiker.’

    Twee grassen, twee klavers en twee kruiden

    Het mengsel van DLF in Nederland heet MultiMax en bevat Engels raaigras, timothee, rode klaver, witte klaver, smalle weegbree en cichorei. Een nadere introductie:

    Engels raaigras (60%)

    Groeiomstandigheden:

    • Geschikt voor voedselrijke én arme gronden
    • Kan zowel tegen droogte als tegen natheid
    • Groeit op elke grondsoort

    Eigenschappen:

    • Zeer standvastig en sterk
    • Hoge drogestofopbrengst
    • Hoogste ruwvoerwaarde
    • Goede grondbedekking
    • Goede winterhardheid
    • Maaien en beweiden

    Timothee (10%)

    Groeiomstandigheden:

    • Groeit goed onder iets koudere omstandigheden
    • Groeit op elke grondsoort
    • Past goed in mengsel met andere soorten

    Eigenschappen:

    • Zorgt voor smakelijkheid
    • Combineert goed met klavers en kruiden
    • Al zeer vroeg in het voorjaar productie
    • Allerbeste winterhardheid
    • Ongevoelig voor kroonroest
    • Maaien en beweiden

    Smalle weegbree

    Groeiomstandigheden:

    • De plant komt veel voor in allerlei graslanden, op zowel voedselrijke als voedselarme gronden (stelt geen eisen aan pH) en daarnaast zowel op droge als op natte gronden
    • Smalle weegbree is een waardplant voor dagvlinders, nachtvlinders en andere insecten
    • Kan goed tegen betreding en verstoringen en draagt door de lange penwortel bij aan het herstellende vermogen van de zode
    • Verbetert de activiteit van het grasland in koude periodes (najaar, vroeg voorjaar

    Eigenschappen:

    • Smalle weegbree zorgt voor een verbeterde penswerking en heeft een antibacteriële werking (lever- en nierfunctie) in het bloeistadium
    • Heeft een hoge stikstofefficiëntie en zorgt voor een vermindering van stikstofuitspoeling
    • Draagt bij aan een verbeterde voederwaarde en opbrengst in de zomer en herfst
    • Heeft een positieve invloed op de melkproductie in de zomer wanneer het gras van mindere kwaliteit is
    • Rijk aan mineralen, zoals magnesium, calcium en zink

    Rode klaver (8%)

    Groeiomstandigheden:

    • Het is een bekende soort die voorkomt in graslanden en in wegbermen
    • Eist een pH boven de 5
    • Lage stikstofbemesting en is sterk kalibehoeftig
    • Maaihoogte 7 - 8 cm
    • Kan slecht tegen beweiding en kort maaien

    Eigenschappen:

    • Diep wortelend (penwortel) en daardoor minder droogtegevoelig
    • Kan tot 300 kg N binden (meer dan witte klaver)
    • Heeft een hogere opbrengst dan witte klaver (12-14 ton droge stof per hectare)
    • Drachtplant: bijen, vlinders en hommels

    Cichorei (7%)

    Groeiomstandigheden:

    • Komt voor in wegbermen, maar ook langs dijken en in droog grasland
    • pH 5,5 tot 6
    • Lage stikstofbemesting
    • Snelle kieming en langzame beginontwikkeling
    • Geschikt voor omweiden en maaien

    Eigenschappen:

    • Door de hogere N-efficiëntie draagt de plant bij aan een lagere ammoniakuitstoot
    • Drachtplant: bijen, vlinders en hommels
    • Remt de ontwikkeling van maag- en darmwormen in herkauwers
    • Rijk aan natrium, zink, koper, selenium en zwavel
    • Zeer smakelijke plant: bij doorschieten blijven koeien ervan eten

    Witte klaver (5%)

    Groeiomstandigheden:

    • Het is een bekende soort die voorkomt in graslanden en in wegbermen.
    • Eist een pH boven de 5,5
    • Lage stikstofbemesting
    • Maaihoogte 5 tot 6 centimeter
    • Kan goed tegen beweiding

    Eigenschappen:

    • Bindt tot 150 kg stikstof per hectare
    • Witte klaver heeft een iets lagere opbrengst dan rode klaver (9-10 ton droge stof per hectare)
    • Hoog eiwitgehalte
    • Drachtplant: bijen, vlinders en hommels